Slik. Je vingers blijven weifelend boven je toetsenbord hangen, terwijl het koortsachtige zweet je uitbreekt. Schrijf je die woorden nu aan elkaar, of juist los? Woorden die aan elkaar horen los van elkaar schrijven, het lijkt wel een epidemie nu onze Nederlandse taal steeds meer verengelst. Dat noemen we de Engelse ziekte. Ik vertel je wat deze vreselijke taalziekte is, en met welke remedie je weer kiplekker schrijft!
Wat is de Engelse ziekte?
Om vergissingen te voorkomen: in de eerste plaats is de Engelse ziekte een wat ouderwetse term voor rachitis, een nare botaandoening. Maar daar gaat het nu even niet om. Ik heb het over de Engelse ziekte die onze Nederlandse taal treft. De Engelse ziekte in taal betekent: de besmetting van het Nederlandse taalgebruik met Engelstalige woorden en schrijfwijzen. Deze voortschrijdende ziekte heeft een aantal symptomen, waarvan ik er drie voor je uitlicht.
Drie symptomen van de Engelse ziekte
1. Anglicismen. Dit zijn woorden, uitdrukkingen en zinsconstructies die gebaseerd zijn op het Engels idioom (de karakteristieke eigenschappen van de taal) in plaats van het Nederlands idioom. Bijvoorbeeld de uitdrukking onder constructie (van under construction), dat in correct Nederlands in aanbouw is. Of tijdslot (van time slot), terwijl je in correct Nederlands tijdvak zegt. Soms worden anglicismen uiteindelijk officiëel goedgekeurd voor Nederlands taalgebruik. If you can’t beat them…
2. Engelse leenwoorden. Dit zijn woorden die rechtstreeks uit het Engels onze taal in zijn gefietst. Dat is heel normaal wanneer een Engelse term (nog) geen Nederlandse tegenhanger heeft, zoals baby of laptop. Maar je ziet ook vaak dat er Engelse leenwoorden worden gebruikt en op zijn Nederlands als werkwoord worden vervoegd, terwijl er wel Nederlandse tegenhangers beschikbaar zijn. Zoals relaxen in plaats van ontspannen of printen in plaats van afdrukken. Nederlands dat gemarmerd is met Engelse woorden als ware het een wagyu-steak, noemen taalkundigen met een mistroostig gezicht ook wel Nederengels.
3. Onnodige spaties. Dit is wat de snotneus is voor verkoudheid: het meest geziene symptoom, en eentje die het meest hardnekkig lijkt te zijn. Wanneer taalkundigen het over de Engelse ziekte hebben, wordt dit ermee bedoeld. Zo berucht is het! Dit symptoom uit zich in samengestelde woorden (woorden die opgebouwd zijn uit twee of meer woorden met een eigen betekenis, zoals regenjas) die ten onrechte los van elkaar geschreven zijn.
Tekst schrijver of tekstschrijver?
Onnodige spaties dus, erg besmettelijk nu Engels steeds meer in onze taal verweven raakt. In Nederland hanteren we de regel om samengestelde woorden aan elkaar te schrijven. In de Engelse taal worden samengestelde woorden juist in de regel los van elkaar geschreven. Daarom schrijven wij tekstschrijver en geen tekst schrijver, waar Engelstalige landen text writer schrijven. En er is nog een extra moeilijkheidsgraad: samenstellingen van twee Engelse woorden die we in het Nederlands gebruiken. We schrijven dus contentmanager, en niet content manager.
De remedie
Nederlands zou Nederlands niet zijn als de regels niet zouden wemelen van de uitzonderingen. Dat geldt ook voor het aaneenschrijven van woorden. Met de volgende regel zit je daarentegen bijna altijd goed:
Zolang de spelling geen verwarring zaait over de uitspraak van het samengestelde woord of de betekenis ervan verandert, schrijf je het aan elkaar.
Een voorbeeld van hoe de Engelse ziekte betekenis verandert? Tuurlijk. Zo betekent lerarentaal ‘de taal van leraren’, terwijl leraren taal over ‘leraren die het vak taal geven’ gaat. Wanneer twijfel over de schrijfwijze je in koortsachtig zweet doet uitbreken, mag je gelukkig in de meeste gevallen een koppelteken gebruiken. Zie dat verbindingsstreepje maar als de good old paracetamol! Over hoe je het koppelteken precies gebruikt is weer een ander blog vol te schrijven. Meer taaltips vind je op mijn favoriete vakwebsite, Onze Taal.
Denk je nu: “Ha, ik gebruik spellingscontrole dus mij overkomt de Engelse ziekte niet?” Helaas, ook dan ben je vatbaar voor besmetting. Microsoft en Google wemelen namelijk van de onjuiste taalsuggesties, als zijnde van origine Engelstalige software.
Doe mij en andere tekstprofessionals een plezier? Wanneer je niet zeker weet of je een tekst correct geschreven hebt, vraag dan één van ons om er even overheen te kijken. Ik help je met bakken vol (nee, niet bakkenvol) liefde aan de juiste schrijfwijze en spelling van jouw schrijfsels. De Engelse ziekte-epidemie voorkomen doen we samen!